Merhaba Jetto Net takipçileri!
Java Nesne Yönelimli Programlama (OOP) serimize hoş geldiniz. Bir önceki yazımızda, nesnelerin davranışlarını tanımlayan metotları ve erişim belirleyicilerini incelemiştik. Bu yazımızda ise OOP'nin en güçlü özelliklerinden biri olan "kalıtımı" (inheritance) keşfedeceğiz.
Kalıtım (inheritance) Nedir?
Kalıtım, bir sınıfın (alt sınıf veya türetilmiş sınıf), başka bir sınıftan (üst sınıf veya taban sınıf) özelliklerini ve davranışlarını miras almasıdır. Bu sayede, yeni sınıflar oluştururken mevcut sınıfların özelliklerini tekrar yazmak zorunda kalmayız. Üst sınıftan miras alınan özellikler ve davranışlar, alt sınıfta doğrudan kullanılabilir veya alt sınıf tarafından yeniden tanımlanabilir. Teorik olarak anlamak zor olabilir o yüzden bir örnek üzerinden gidelim:
Bir şirket içerisinde çalışanların çeşitli bilgilerini tutacağımız bir otomasyon geliştirdiğimizi varsayalım. Bu otomasyonun içinde Çalışan isminde bir sınıf tanımlayarak işlemlerimizi yapabiliriz. Çalışan sınıfında olan özellikler de olmak üzere ekstra haklara sahip olacak Genel Müdür sınıfında olacak genel müdürlere ekstra haklar vermek istersek Inheritance yani miras alma özelliğini kullanmamız gerekir.
Java’da Kalıtım Kullanımı
Java dilinde kalıtım, extends anahtar kelimesi ile uygulanır. Alt sınıftan extends anahtar kelimesiyle üst sınıfı belirtilir. Bu sayede alt sınıf, üst sınıftan miras almış olur ve üst sınıfın tüm özelliklerine erişebilir.
public class Araba { // Üst sınıf (taban sınıf)
// (marka, model, yil, renk gibi özellikler ve hizlan(), yavasla() gibi davranışlar bulunur)
}
public class ElektrikliAraba extends Araba { // Alt sınıf (türetilmiş sınıf)
// (bataryaKapasitesi gibi ek özelliker ve sarjEt() gibi ek davranışlar yer alır.
// (Araba sınıfındaki tüm özellik ve davranışlara da erişebilir.
}Yukarda verdiğim örnekte, ElektrikliAraba sınıfı, Araba sınıfını extend ediyor. Bu sayede, ElektrikliAraba sınıfı, Araba sınıfının tüm özelliklerine ve davranışlarına sahip olur. Farklı olarak, ElektrikliAraba sınıfı kendi özelliklerini (bataryaKapasitesi) ve davranışlarını(sarjEt()) da tanımlayabilir.
Kalıtım Türleri
- Tekli Kalıtım (Single Inheritance): Bir alt sınıfın yalnızca bir üst sınıftan miras almasıdır. Java, sadece tekli kalıtımı destekler.
- Çoklu Kalıtım (Multiple Inheritance): Bir alt sınıfın birden fazla üst sınıftan miras almasıdır. Java, çoklu kalıtımı doğrudan desteklemez, fakat arayüzler (interfaces) aracılığıyla buna benzer bir yapı elde edilebilir.
- Çok Seviyeli Kalıtım (Multilevel Inheritance): Bir alt sınıfın başka bir alt sınıftan miras almasıdır. Yani ElektrikliAraba sınıfı Araba sınıfından miras alırken Araba sınıfının da MotorluTasitler sınıfından kalıtım almasıdır. Bu, bir kalıtım zinciri oluşturur.
- Hiyerarşik Kalıtım (Hierarchical Inheritance): Bir üst sınıftan birden fazla alt sınıfın kalıtım almasıdır. Örnek olarak MotorluTasitlar sınıfından Araba sınıfı miras alırken aynı zamanda Motorsiklet sınıfı da MotorluTasitlar sınıfından miras alabilir. Bu da hiyerarşik kalıtımı oluşturur.
Kalıtımın Yararları
- Kodun Yeniden Kullanımı: Kalıtım ile, mevcut sınıfların özelliklerini ve davranışlarını tekrardan kullanarak programımızdaki kod tekrarını önlemiş oluruz. Bu, yazılım geliştirme işlemini hızlandırır ve kodun daha az hata içermesini sağlar.
- Kodun Genişletilebilirliği: Kalıtım, mevcut bir sınıfı değiştirmeden yeni özellikler ve davranışlar eklemeyi sağlar. Bu da yazdığımız kodun daha esnek ve uyarlanabilir hale gelmesini sağlar.
- Kodun Okunabilirliği: Kalıtım, sınıflar arasındaki ilişkileri hiyerarşik bir yapıda göstererek kodun daha okunabilir olmasını sağlar.
Sonuç
Kalıtım, Java'da nesne yönelimli programlamanın en önemli ve güçlü araçlarından biridir. Kalıtımı kullanarak kodlarımızı daha düzenli, yeniden kullanılabilir ve esnek hale getirebiliriz. Bir sonraki yazımızda, OOP'nin diğer önemli kavramlarını incelemeye devam edeceğiz. Takipte kalın!
Yorumlar kısmında sorularınızı veya görüşlerinizi yazabilirsiniz. İyi kodlamalar!